W myśleniu o polityce, w sposób intuicyjny zauważamy podziały zogniskowane wokół terminów prawica i lewica. Dla przeciętnego obserwatora sceny politycznej naturalnym jest postrzeganie jednych ugrupowań jako prawicowe, innych zaś jako lewicowe. Pomimo, iż nie ma w tym w gruncie rzeczy niczego niewłaściwego, należy stwierdzić, że podziały te, albo zatarły się na przestrzeni wieków, albo też utraciły na znaczeniu.
Prawica i lewica
Polaryzacja i ideowość
Ostatnio opublikowane badania CBOSu prezentują zmieniające się trendy dotyczące poglądów politycznych wśród ludzi młodych, ukazując ciekawe zależności, które prowadzić mogą do zróżnicowanych i wcale nieoczywistych wniosków. W skrócie, wśród młodych ludzi obserwujemy w ostatnim czasie zwrot w lewą stronę. O tym, co taka sytuacja oznacza dla naszego społeczeństwa oraz o innych możliwych interpretacjach tego badania postaram się w tym tekście opowiedzieć.
Przedwojenne sylwetki #2 – Leon Petrażycki
W kolejnej odsłonie cyklu przedwojenne sylwetki przyglądamy się wybitnemu polskiemu prawnikowi, filozofowi i socjologowi – Leonowi Petrażyckiemu. Zapisał się on na kartach historii polskiej nauki, przyczyniając się do rozwoju psychospołecznej teorii prawa. Postaci, które zajmują tak ważne miejsce w kanonie polskiej nauki zdecydowanie zasługują na przypomnienie i przybliżenie sylwetki szerszemu gronu odbiorców.
Pandemia a kultura pracy
Ostatnie miesiące pokazały nam wszystkim, że praca może być wykonywana z praktycznie każdego miejsca, do którego tylko dociera łącze internetowe. Spowodowało to prawdziwą rewolucję w życiu niejednej osoby. Czy są to zmiany tymczasowe czy może zostaną z nami na zawsze? Jak na nie reagujemy?
Baśń o Szurach – komentarz społeczny
Odnoszę wrażenie, że pandemia koronawirusa wysysa z nas znacznie więcej, niż tylko zdrowie i pieniądze. W dyskusjach, zwłaszcza internetowych, choć niestety coraz częściej także tych prowadzonych na żywo, obserwujemy zjawisko ostracyzmu, kierowanego w stronę osób o innych poglądach.
Czy na proces można wpływać?
Inspiracją do powstania tego tekstu była wypowiedź jednego z polityków dotycząca tak zwanej wojny kulturowej pomiędzy umowną lewicą i umowną prawicą. W dużym uproszczeniu, autorowi wypowiedzi chodziło o to, iż różne środowiska mają tendencję do wyolbrzymiania zwyczajnych procesów historycznych i nadawania im większego znaczenia, niż mają w rzeczywistości.
Prawo naturalne
Nad tym skąd się bierze i jak powinno wyglądać prawo ludzkość zastanawia się już od starożytności. Częścią debaty o prawie jest niezwykle ważne rozróżnienie prawa pozytywnego (ius positivum), czyli stanowionego przez ludzi oraz prawa naturalnego (ius naturale) obowiązującego w świecie niezależnie od działań i woli człowieka. Teoretycy i filozofowie prawa próbując znaleźć odpowiedź na pytanie o źródła norm i regulacji prawnych, dokonali podziału na dwa wyżej wymienione porządki prawne. Istnienie prawa naturalnego jest często kwestionowane przez myślicieli i analityków prawa (w szczególności pozytywistów), z uwagi na mało empiryczny charakter tego porządku prawnego.
Propaganda według Cat-Mackiewicza
Propaganda to zjawisko, którego obecność mocno się zaznacza w społecznej rzeczywistości. Jego powszechność i coraz to bardziej wyrafinowane kanały, za pomocą których propaganda trafia do umysłów jednostek, sprawia że warto pochylić się nad nim szerzej. Interesującym i choć już nieco wiekowym dziełem traktującym o propagandzie jest „Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów” Stanisława Cat Mackiewicza, który wspomnienia niniejsze spisał na podstawie doświadczeń z wizyty w Związku Sowieckim w latach 30. XX wieku. Mimo, że dzieło to już liczy kilkadziesiąt lat, to w zasadzie świetnie obrazuje mechanizm funkcjonowania propagandy. Można zaryzykować twierdzenie, że studium Mackiewicza jest wiecznie żywe.
Teoria cywilizacji Feliksa Konecznego część II
Feliksowi Konecznemu zawdzięczamy niezwykle ważny, lecz niestety trochę już dzisiaj zapomniany wkład w historiozofię, ze szczególnym uwzględnieniem nauki o cywilizacjach. W badaniach nad prawami dziejowymi, krakowski historiozof używał przede wszystkim metody indukcyjnej, którą uważał za najbardziej adekwatną w tej dziedzinie nauki. Nie wdając się specjalnie w szczegóły, metoda indukcyjna polega na zbieraniu szczegółowych informacji i spostrzeżeń dotyczących danego tematu i wyciągania z nich wniosków ogólnych oraz budowania praw i zależności. Można ją więc uznać za metodę doświadczalną, poznawczą. Jest przeciwna do metody dedukcji, w której to wysnuwa się ogólną hipotezę na podstawie dostępnych faktów, konfrontując ją następnie z odkrywaną coraz bardziej szczegółowo rzeczywistością. Metoda indukcyjna, a zatem od szczegółu do ogółu, świetnie nadaje się zatem do badania zachowań społecznych w ramach poszczególnych form życia zbiorowego, jakimi są cywilizacje po to, aby móc następnie sformułować prawa ogólne, które takie społeczeństwo charakteryzują.
Teoria cywilizacji Feliksa Konecznego część I
Feliks Koneczny znaczną część swojej pracy naukowej poświęcił rozważaniom na tematy związane z cywilizacjami, ich naturą, powstawaniem i współzależnościami. Analizując historię i dostępną wiedzę o świecie, starał się wywieźć z nich uniwersalne prawa rządzące społeczeństwami. Koneczny opisał cywilizację żydowską, bizantyńską i łacińską, zaś podsumowanie jego rozważań dało wyraz w książce O wielości cywilizacji oraz broszurze O ład w historii. Zwłaszcza w tej drugiej publikacji, profesor Koneczny zawarł zbiór praw, które według niego kształtują kolejne cywilizacje na przestrzeni dziejów, w sposób ogólny opisują relacje między nimi, a nawet prognozują ich rozwój, bądź upadek, w zależności od wystąpienia określonych czynników.